Dr Adam Workowski. Abraham. Morderca czy ojciec wiary.
By Caravaggio - scan, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=15219747
Rembrandt van Rijn Ofiara Abrahama
Opis:
Bartsch
35, Münz 184, C. White-K. Boon 35. Uwagi szczegółowe o odbitce zob. K.
Krużel, Katalog Gabinetu Rycin PAU w Bibliotece Naukowej PAU i PAN w
Krakowie, Szkoła niderlandzka XVI, XVII i XVIII w. Część XVI: Rembrandt
van Rijn, Kraków 2006, Kat. 22. Tamże m. in.:
Rycina przedstawia najdramatyczniejszy moment w życiu Abrahama, gdy Bóg, pragnąc wypróbować i umocnić jego wiarę, nakazał mu złożyć w ofierze jego syna Izaaka (Genesis 22, 1-19). Posłuszny rozkazowi Boga i zatrzymany w ostatniej chwili przez Anioła, zyskał Abraham boże błogosławieństwo i obietnicę rozmnożenia swego rodu „jako gwiazdy niebieskie i jako piasek, który jest na brzegu morskim” [1]. Impulsem dla Rembrandta mógł być obraz jego nauczyciela Pietera Lastmana Ofiara Abrahama [2]. Znany obraz Rembrandta z 1635 r. o takim temacie w Petersburgu (Bredius 498) ukazuje pewne podobieństwa z ryciną. Na akwaforcie niezręczna jest leworęczność Abrahama [3]. W Compiègne (Musée Vivenel) zachował się przypisywany Rembrandtowi szkic z lustrzanym fragmentem podobnej kompozycji. Umieszczenie najważniejszych postaci na podwyższeniu i wysunięcie ich zwartej grupy balansem świetlnym na plan pierwszy stwarza wrażenie, iż są one marmurowym pomnikiem. Dopiero po bliższym przyjrzeniu się dostrzegamy pozostałe szczegóły tej sceny - odchodzących służących z osiołkiem, różne przedmioty wokół i dwie postacie na drodze. Kompozycja jest modelowana mocnymi równoległymi cięciami, punktowaniem i plamami suchej igły – stylem, który jest charakterystyczny dla grafik Rembrandta w latach pięćdziesiątych XVII w. [4]. (...)Rycina znana jest tylko w jednym stanie. (...)
Odbitka w Amsterdamie na japońskim papierze jest wcześniejszym drukiem, lepiej widoczne są bowiem końcowe fragmenty promienia na szacie Abrahama. Na futerale odciśnięte jest bogate wióro. Jednak odbitka w Gabinecie Rycin PAU jest bardzo dobra, a malownicze rozlanie farby czyni ją efektowniejszą niż londyńska w British Museum (reprodukowana przez Ludwiga Münza). Bardzo podobna odbitka była oferowana przez Nicholasa G. Stogdona (Cat. 5) [5]. Zachował się na niej fragment kołpaka błazeńskiego. Jak zauważył Stogdon tylko na najwcześniejszych odbitkach tej ryciny widać zarysowania pozostałe po szlifowaniu miedziorytniczej płyty (np. pod postaciami na drodze). Odbitka w Gabinecie Rycin PAU jest jedyną w publicznych zbiorach polskich.
Rycina przedstawia najdramatyczniejszy moment w życiu Abrahama, gdy Bóg, pragnąc wypróbować i umocnić jego wiarę, nakazał mu złożyć w ofierze jego syna Izaaka (Genesis 22, 1-19). Posłuszny rozkazowi Boga i zatrzymany w ostatniej chwili przez Anioła, zyskał Abraham boże błogosławieństwo i obietnicę rozmnożenia swego rodu „jako gwiazdy niebieskie i jako piasek, który jest na brzegu morskim” [1]. Impulsem dla Rembrandta mógł być obraz jego nauczyciela Pietera Lastmana Ofiara Abrahama [2]. Znany obraz Rembrandta z 1635 r. o takim temacie w Petersburgu (Bredius 498) ukazuje pewne podobieństwa z ryciną. Na akwaforcie niezręczna jest leworęczność Abrahama [3]. W Compiègne (Musée Vivenel) zachował się przypisywany Rembrandtowi szkic z lustrzanym fragmentem podobnej kompozycji. Umieszczenie najważniejszych postaci na podwyższeniu i wysunięcie ich zwartej grupy balansem świetlnym na plan pierwszy stwarza wrażenie, iż są one marmurowym pomnikiem. Dopiero po bliższym przyjrzeniu się dostrzegamy pozostałe szczegóły tej sceny - odchodzących służących z osiołkiem, różne przedmioty wokół i dwie postacie na drodze. Kompozycja jest modelowana mocnymi równoległymi cięciami, punktowaniem i plamami suchej igły – stylem, który jest charakterystyczny dla grafik Rembrandta w latach pięćdziesiątych XVII w. [4]. (...)Rycina znana jest tylko w jednym stanie. (...)
Odbitka w Amsterdamie na japońskim papierze jest wcześniejszym drukiem, lepiej widoczne są bowiem końcowe fragmenty promienia na szacie Abrahama. Na futerale odciśnięte jest bogate wióro. Jednak odbitka w Gabinecie Rycin PAU jest bardzo dobra, a malownicze rozlanie farby czyni ją efektowniejszą niż londyńska w British Museum (reprodukowana przez Ludwiga Münza). Bardzo podobna odbitka była oferowana przez Nicholasa G. Stogdona (Cat. 5) [5]. Zachował się na niej fragment kołpaka błazeńskiego. Jak zauważył Stogdon tylko na najwcześniejszych odbitkach tej ryciny widać zarysowania pozostałe po szlifowaniu miedziorytniczej płyty (np. pod postaciami na drodze). Odbitka w Gabinecie Rycin PAU jest jedyną w publicznych zbiorach polskich.
[1] Cytaty ze Starego Testamentu zaczerpnięte zostały z wydania: Biblia
to jest całe Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu z hebrajskiego i
greckiego języka na polski pilnie i wiernie przetłómaczona. Brytyjskie i
Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa 1975.
[2] O związkach Rembrandta z Lastmanem zob. m. in. A. Tümpel, P. Schatborn, Pieter Lastman: leermeester van Rembrandt, Museum van het Rembrandthuis; [wystawa] Amsterdam and Zwolle 1991.
[3] W. Boeck, Rechts und Links in Rembrandts Druckgraphik, „Wallraf-Richartz Jahrbuch”, 15: 1953, s. 179-219; J. Held, Was Abraham Left-handed?, „Print Collector’s Newsletter”, 11: 1980, s. 161-164.
[4] Esej o postaciach Abrahama na czterech późnych akwafortach Rembrandta, zob. A. W. Achenbaum, S. M. Modell, Rembrandt's Abraham: Envisioning the Evanescent Seer, Rembrandt and Late-life Creativity, „Bulletin - Museums of Art and Archaeology”, The University of Michigan, 11: 1994-1996, s. 39-51; uwagi o znaczeniu tematu w sztuce protestanckiej zob. D. R. Smith, Towards a Protestant Aesthetics: Rembrandt's 1655 Sacrifice of Isaac, „Art History” (London), 8: 1985, nr 3, s. 290-302.
[5] N. G. Stogdon, Etchings by Rembrandt from the Collection of Felix Somary, London-New York 1985. Była ona wcześniej notowana na aukcji Gilhofer und Ranschburg, (March 22, 1926).
Znaki proweniencyjne: v° pieczątka: Bibliothek / d.K.A.d.K. (czarna, prostokątna z owalnymi rogami), Biblioteka Królewska Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie, odręczny znak ołówkiem J.Schmidta, Lugt s. 292 (JSchmidt).
Konserwacja: Fundacja Lanckorońskich 2005 r.
[2] O związkach Rembrandta z Lastmanem zob. m. in. A. Tümpel, P. Schatborn, Pieter Lastman: leermeester van Rembrandt, Museum van het Rembrandthuis; [wystawa] Amsterdam and Zwolle 1991.
[3] W. Boeck, Rechts und Links in Rembrandts Druckgraphik, „Wallraf-Richartz Jahrbuch”, 15: 1953, s. 179-219; J. Held, Was Abraham Left-handed?, „Print Collector’s Newsletter”, 11: 1980, s. 161-164.
[4] Esej o postaciach Abrahama na czterech późnych akwafortach Rembrandta, zob. A. W. Achenbaum, S. M. Modell, Rembrandt's Abraham: Envisioning the Evanescent Seer, Rembrandt and Late-life Creativity, „Bulletin - Museums of Art and Archaeology”, The University of Michigan, 11: 1994-1996, s. 39-51; uwagi o znaczeniu tematu w sztuce protestanckiej zob. D. R. Smith, Towards a Protestant Aesthetics: Rembrandt's 1655 Sacrifice of Isaac, „Art History” (London), 8: 1985, nr 3, s. 290-302.
[5] N. G. Stogdon, Etchings by Rembrandt from the Collection of Felix Somary, London-New York 1985. Była ona wcześniej notowana na aukcji Gilhofer und Ranschburg, (March 22, 1926).
Znaki proweniencyjne: v° pieczątka: Bibliothek / d.K.A.d.K. (czarna, prostokątna z owalnymi rogami), Biblioteka Królewska Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie, odręczny znak ołówkiem J.Schmidta, Lugt s. 292 (JSchmidt).
Konserwacja: Fundacja Lanckorońskich 2005 r.
Komentarze
Prześlij komentarz